مقدمه:

(از این جا سعی می کنم برای منظم تر پیش رفتن، متن را بر اساس زیرشاخه های مختلف، شماره گذاری و دسته بندی کنم. اگر انیمه را تا انتهای فصل سوم ندیده اید، پیشنهاد می کنم فقط بخش اول را بخوانید چرا که از بخش دوم به بعد، متن حاوی اسپویل است.)

1-از آغاز، داستان این گونه تکلیف ما را با خودش مشخص می کند...

قبلا در متنی که در مورد انیمه ی ناروتو نوشتم، اشاره کردم که هر اثر خوبی نقطه ای دارد که از بعد از آن، شما با خود می گویید من هر طور که شده باید این اثر را تا انتها تماشا کنم!

برای هر اثری فرق می کند. گاهی بسیار طول می کشد. مثلا باید یک ساعت از یک فیلم سینمایی را به زور ببینی یا مثلا خودت را مکلف کنی که 100 صفحه از کتابی را بخوانی تا بالاخره آن نقطه فرا برسد، اثر تو را همراه خود بکند و دیگر حتی اگر خودت هم بخواهی آن را ترک نکنی! خصوصا در مورد آثار درخشان این اتفاق ممکن است خیلی دیر رخ دهد.

برای من این نقطه از اتک ان تایتان، همان قسمت اول و طرح کلی داستان بود! بشریتی که صد سال است از ترس تایتان ها در دیوار ها محصور شده و شخصیت اصلی داستان، ارن ده ساله، و آن حرف هایش در قسمت اول.

ارنی که تشنه ی آزادی ست! ارنی که از زندگیِ به قول خودش گوسفند وارِ اطرافیانش خسته شده! ارنی که متفاوت می اندیشد، ارنی که از اطرافیانش که نمی توانند زندگی را فرای خوردن و خوابیدن و داشتن امنیت ببینند خسته شده. ارنی که به خوبی فهمیده زندگی هر چقدر هم پر از امنیت باشد، تا آزادی به همراهش نباشد، مفت نمی ارزد! ارنی که می خواهد دنیای بیرون را ببیند!  ارنی که بر خلاف دیگران از تایتان ها نمی ترسد، از آن ها کینه دارد! چرا که آزادی ش را از او گرفته اند! ارنی که تعجب می کند از این که همه فراموش کرده اند که روزی آزاد به دنیا آمده اند و کسی این وسط این آزادی را از آن ها گرفته!

آدمی سخت می تواند باور کند که این جملات و این طرح داستانی از زبان و ذهن کسی بیرون می آید (ایسایاما نویسنده ی داستان را می گویم) که زیر یوغ دیکتاتوری یا ظلم و ستم زندگی نکرده باشد و بر عکس ساکن یکی از پیشرفته ترین کشور های دنیاست!

باری، داستان با چنین درون مایه ای آغاز می شود.

گرچه ابتدا داستان ساده ای به نظر می رسد، اما انیمه از همان قسمت اول به ما وعده ی یک اتفاق بزرگ تر را می دهد.

داستان از همان قسمت اول به ما می گوید که حقیقت و رازی پشت تایتان ها، منشا آن ها و این که از کجا آمده اند و چرا بشریت را به چنین روزی انداخته اند هست و نه ما و نه شخصیت های داستان آن را نمی دانیم.

در یک کلام به ما می گوید که  قضیه به این سادگی ها هم نیست و برخلاف آن چه که به نظر می رسد، صرفا داستان تکراری مبارزه ی انسان ها با یک سری هیولا های بی شعور و بی منطق نیست، بلکه راز و حقیقتی بسا گسترده تر و عمیق تر در پس خود دارد و قرار نیست حالا حالا ها آن را به ما بگوید. دقیقا هم از نقطه ای این مطلب را به ما می فهماند که در قسمت اول گریشا، پدر ارن، کلید زیرزمینش را به او نشان می دهد و می گوید که راز پشت تایتان ها در این زیرزمین نهفته و بعدا او را از این راز و حقیقت آگاه خواهد کرد.

 همان طور که گفتم، ما نیز هیچ چیزی فراتر از شخصیت های داستان نمی دانیم و این چه شیوه ی فوق العاده ای برای روایت این داستان است. چرا که ما هم به عنوان بیننده، اول کار، این روایت اولیه را تا حدی باور کرده و سپس قدم به قدم، همراه شخصیت های داستان به آن حقیقت مرموز نزدیک می شویم و دقیقا همراه با آن ها شوکه می شویم! این گونه احساسات و حیرت آن ها کاملا برای ملموس و درک شدنی خواهد بود و ما صرفا یک ناظر خارجی و آگاه به مسائل نخواهیم بود.

و اما نکته ی سومی که داستان از همان قسمت اول گویی با پتکی بر سر تماشاچی می کوبد این است که اصلا و ابدا شوخی ندارد! داستان، داستان بی رحمانه ی زندگی و بقا است و شاید به دلیل همین شباهتش به دنیای واقعی این قدر ملموس می شود. از همان قسمت اول یکی از عزیزان ارن به شکل وحشیانه ای کشته می شود و خانه و زندگی آن ها به باد می رود. داستان تا همین جا متوقف نمی شود! به طور کلی داستان از کشتن شخصیت ها حتی شخصیت های کلیدی و مهم ( که این روش در روایت یک داستان چندان تا قبل از این اثر مرسوم نبود) هیچ گونه ابایی ندارد و این قضیه را هر چند وقت یک بار تکرار کرده و بی رحمی حاکم بر زندگی را تا بن استخوان به مخاطب یادآوری می کند! و ارن هم ابدا آن قهرمان جادویی و شکست ناپذیر داستان نیست. حتی با وجود این که یک تایتان شیفتر است، شکست می خورد و بد هم شکست می خورد، دوستان و عزیزان و هم رزمانش به بدترین شکل ممکن از دست می دهد و در مواقعی حتی خود او مسئول این اتفاقات است.

یادآوری! از این جا به بعد متن حاوی اسپویل تا انتهای فصل 3 است!

2-فصل دوم و راز های پشت دیوار، راینر و برتولت

دو فصل اول با تمرکز به همین قضیه روایت می شود و البته چندین جا پیرو وعده ای که از برملاشدن یک راز داده شده بود، داستان شما را هر چند قسمت یک بار با دادن نشانه هایی از این راز کنجکاوتر و کنجکاو تر می کند. از وجود تایتان درون دیوارها تا وجود انسان هایی که به تایتان تبدیل می شوند و از آن سوی دیوار آمده اند. خصوصا زمانی که با برملا شدن هویت راینر و برتولت شما را انگشت به دهان می گذارد! راینر و برتولتی که دقیقا تا همین چند قسمت قبل در ذهن مخاطب از آن ها یک قهرمان ساخته شده بود،  ناگهان دشمنان اصلی و خائن از آب در می آیند!

 اما باز هم، باز هم داستان به سنت قبلی خود وفادار باقی می ماند. به ما هشدار می دهد که زود قضاوت نکنیم! گرچه بسیار سخت است! حقیقت جلوی چشم ماست، راینر و برتولت همان هایی هستند که 5 سال پیش باعث مرگ هزاران انسان شدند! مگر می شود؟ چگونه می شود صبر کرد؟

ولی باز هم نویسنده می گوید که صبر کنید، خصوصا با این حرف های برتولت:

3-اروین اسمیت، مسیر دردناک مبارزه

جمله ی  معروفی از آرمین، یکی از شخصیت های اصلی داستان، هست که می گوید:

" بدون فدا کردن چیزی، نمی توانی چیزی را تغییر دهی."

حال سوال این جاست: شما برای ایجاد تغییر، چه قدر حاضرید فدا کنید؟ تا کجا پیش می روید؟ چه چیزهایی را فدا می کنید؟ وقتتان؟ دوستانتان؟ مال و جانتان؟ جان. فراتر از جان هم هست؟ بیش تر از آن را هم می توان فدا کرد؟

بله می شود، چیزی که فدا کردن آن بسا سخت تر از جان دادن است:  تصوری که از خودتان برای دیگران می سازید و طوری که اجازه می دهید آنها شما را قضاوت کنند.

وقتی شجاعانه در راهی بمیرید، از شما به عنوان قهرمان یاد می کنند، اما گاهی لازم است برای ایجاد تغییر واقعی و بزرگ تر زنده بمانید، کاری کنید که برای دیگران قابل درک نیست و به دنبال آن دریایی از تهمت و اهانت را به جان بخرید.

بله اروین اسمیت حاضر شده تا این حد پیش رود. او برای ایجاد تغییر واقعی، برای کشف راز پشت تایتان ها، رازی که از کودکی به دنبال کشف آن است، لعن و نفرین مادران داغ دیده ی سربازانش را به جان خریده. او حاضر شده قدم در مسیری بردارد که باعث می شود از او به عنوان یک شیطان یاد کنند.( اشاره به جمله ی فلوک فاستر در قسمت 18 فصل 3)

فرمانده بودن برای گروهی که هر بار وقوع شکست برای آن تقریبا حتمی ست، هدایت جنگ برای هدفی که هر بار برای آن باید جان عده ی کثیری را فدا کنی ( به قول خود اروین سربازان را به دل جهنم ببری) و به این زودی ها هم نتیجه نمی دهد، بار سنگینی ست که وی متحمل شده.

لعن و نفرین هایی که اروین در این راه متحمل می شود بسیار یاد آور زندگی غم انگیز جنگجویان راه آزادی ست. رهبرانی که می جنگند و می جنگند اما به نتیجه ای نمی رسند. دست آخر تنها چیزی که نصیبشان می شود چنین حرف هایی ست:

" این همه سربازان پر امید را به دل مرگ بردی، دست آخر به هیچ نتیجه ای هم نرسیدی. آن همه خون برای چه داده شد؟ برای هیچ، بی فایده بود!"

و سرتاسر اتک ان تایتان مملو از این طعن و کنایه هاست که از چپ و راست نثار واحد شناسایی و فرمانده اروین می شود. تعجبی هم ندارد. مردم معمولی هیچ گاه تاب تحمل جاده ی طولانی رسیدن به آزادی را ندارند، آن ها معجزه می خواهند، آن ها نتیجه را درجا و همین الان می خواهند.

ولی به تاریخ نگاه کنید، کجا ملتی یک شبه و در یک آن به آزادی رسیده است؟ تاریخ پر است از مسیرهای چند صدساله ی کج دار و مریز و رنگ شده از خون برای رسیدن به آزادی.

بی راه نیست که گفته اند بسیار خودخواهانه است که وقتی برای آزادی می جنگیم، انتظار داشته باشیم این آزادی و نتیجه ی عمل را خودمان و نسل خودمان ببینیم! گاهی باید فقط جنگید و جان داد برای رسیدن به هدفی که شاید مدت ها بعد از مرگ خودمان ثمر می دهد. بله حقیقت تلخی ست.

جالب است که در ادامه ی انیمه می بینید شخصیت هایی مثل جغد (ارن کروگر) و گریشا پدر ارن، کاملا بر این حقیقت واقف بودند. هر یک به خوبی می دانستند که با به ارث بردن تایتانِ مهاجم، 13 سال بیش تر عمر نمی کنند. هر کدام فقط باید بخشی از مسیر را طی کنند، بخشی از کار را انجام داده و دست آخر آن را به شخص بعد بسپارند و او هم همین طور به بعدی ( گویی تمثیلی ست از به ارث رسیدن وظیفه ی مبارزه بین نسل های مختلف ملتی برای آزادی) بدون داشتن هیچ چشم داشتی.

هر دو، هم ارن کروگر و هم گریشا می دانستند که به چشم خود آزادی را نخواهند دید ولی باز این کار را کردند چون که پیروزی را در طولانی مدت می دیدند. آیا با این وجود بی انصافی نیست که وقتی به عنوان ناظر خارجی بیرون از این مسیر زنجیره وار ایستاده ایم بگوییم خون هایی که پرداخت شده بی ثمر بوده؟ تغییری که حاصل نشده هیچ اوضاع هم بدتر شده؟ آیا خودخواهانه نیست که نتیجه ی آن خون ها و آن آزادی موعود را فی الفور همین الان و برای نسل خودمان بخواهیم؟!

به دلیل همین مسیر دردناکی که اروین در زندگی طی کرد، زمانی که در انتهای فصل 3 لیوای باید بین آرمین و اروین یکی را انتخاب کند، در کمال ناباوری، گرچه اول قاطعانه مصمم بود که سرم را به اروین تزریق کند، گرچه می دانست که اروین بیش از هر چیز آرزو داشت که راز پشت تایتان ها را بفهمد و ثابت کند که پدرش اشتباه نمی کرده، آخر سر فهمید که با زنده نگه داشتن اروین فقط عذاب او را بیش تر خواهد کرد و باز هم او را متحمل این عذاب و بار سنگین می کند، به همین دلیل آرمین را انتخاب کرد.

(البته جا دارد اشاره کنم با روندی که فصل چهار و ادامه ی داستان پیش گرفته، به نظر می رسد که خود ارن هم قدم در راهی مشابه اروین می گذارد، منتهی بسا سخت تر و دردناک تر، که شرح آن را برای قسمت های بعد می گذارم.)

4-نیاز به دشمن خارجی برای برقراری ظلم؛ چرا حکومت و اشراف این قدر از برملا شدن راز پشت تایتان ها هراس داشتند؟

و اما یک سوال اساسی. اگر نیمه ی اول فصل سوم را دیده باشید، خوب می دانید از چه سوالی حرف می زنم.

در فصل سوم، که داستان آرام آرام رنگ و بوی سیاسی می گیرد، (البته اتک ان تایتان از همین فصل سه به بعد، تا فصل چهار و انتهای داستان شدیدا به سیاست گره می خورد) ما می فهمیم که اشراف و سران حکومت چندان دل خوشی از اروین و گروه شناسایی ندارند! گویا گروه شناسایی تا جاهایی پیش رفته و چیزهایی را فهمیده که نباید!( از قضیه ی تایتان های درون دیوار گرفته تا تایتان بنیانگذار درون ارن)

اما چرا؟ مگر حکومت نباید هر بار که گروه شناسایی قدمی برای خلاص شدن از شر تایتان ها بر می دارد خوشحال تر شود؟ با خلاصی از تایتان ها که زمین های بسیاری آزاد خواهند شد و دیگر مشکل کمبود جا و غذا حل خواهد شد؟

خب البته با مشخص شدن حقایق در نیمه ی دوم همین فصل، جواب تا حدودی مشخص می شود. برای حفظ صلحی که صد سال پیش شاه فریتز با مهاجرت به این جزیره در جهان بر قرار کرد.

این را همه می دانیم، اما دلیل مهم دیگری نیز وجود دارد که کم تر به آن پرداخته می شود. دلیلی که در مکالمات بین گریشا پدر ارن و کیت شادیس، فرمانده ی سابق گروه شناسایی، فاش می شود:

" پس می گویی مردم با وجود نابرابری طبقاتی، بی عدالتی و فقر و بدبختی، به خاطر ترس از تایتان ها هنوز در نظم زندگی می کنند، درست است؟"

از آن جایی که شاه فریتز همان صد سال پیش خاطرات تمام اتباع یمیر را پاک کرده بود، طبیعتا اشراف و صاحبان قدرت چندان اطلاعی از این صلح و ضرورت حفظ آن نداشتند.( فقط فرقه ی دیوار و خاندان سلطنتی راز را می دانستند) پس چرا این قدر از وجود تایتان ها درخارج دیوار ها راضی بودند؟

یکی از کارساز ترین ترفند های حکومت های ظالم، ایجاد یک دشمن یا مشکل خارجی برای پرت کردن حواس مردم خود از مشکلات داخلی ست. به طور مثال وجود ناامنی در خارج از مرزها و امنیت در داخل مرز، بهترین شیوه برای ساکت نگه داشتن مردم است.

بنابراین هیچ جای تعجب ندارد که وجود تایتان ها در بیرون دیوار ها برایشان مثل موهبتی از خداخواستنی باشد. تا ذهن مردم متوجه این خطر خارجی و ترس از آن باشد، هیچ کس به یاد فقر و نابرابری نمی افتد و هیچ خطری ثروت و منافع آن ها را تهدید نمی کند!

از این جا به بعد را به بخش های بعد موکول می کنم، منتهی قبل از آن به بخشی لاینفک و جدانشدنی از این اثر می پردازم، یعنی موسیقی متن!

اتک ان تایتان تا حد زیادی محبوبیت خود را مدیون موسیقی متن درخشان خود است. شاید اگر چنین موسیقی مناسبی نمی داشت، نمی توانست به این راحتی در صحنه های سرنوشت ساز احساسات مخاطب را این چنین بر انگیزد و داستان را قابل درک  تر کند! بی خود نیست که به آهنگساز این اثر، هیرویوکی ساوانو، لقب هانس زیمر شرق را داده اند!

به همین دلیل در پایان این بخش، چند قطعه ی محبوب خودم را قرار می دهم:

(برای گوش دادن با کیفیت بهتر، گزینه ی نمایش با کیفت اصلی را انتخاب کنید)

1-Call Your Name

2-Bird in the Cage

3-You See Big Girl

4-Red Swan

( که البته این آخری اوپنینگ نیمه ی اول فصل سوم ست و جزو موسیقی متن محسوب نمی شود)